Tones: M = mid, HR = high-rising, H = high, HF = high-falling, LF = low-falling
| Isaan | Pronunciation | Tones | Thai | English/Notes | #occ |
|---|---|---|---|---|---|
| อายุ | a:-yu | M-H | อายุ | age, to be ... years old | 35/8 |
Link to overview page
Link to dictionary
Basic vocabulary — page 20 — Series B, pictures 09-10: sister
อันนี้คือพุใด อันนี้เป็นลูกสาว
ลูกสาวของพ่อกับแม่ เป็นลูกสาวคนปาย เป็นลูกสาวคนสุดท้อง แล้วเป็นน้องสาวของพี่สาวพ้อม เขาสิมีพี่สาวอีกคนหนึ่งที่เป็นพี่สาวของเขา
แล้วพุหญิงคนนี้ หลือน้องสาวคนนี้กะมีอายุน้อยกว่าพี่สาว
10
อันนี้คือพุใด อันนี้กะเป็นลูกสาวของพ่อกับแม่ เป็นเอื้อยหมู่ เป็นพี่สาวหมู่ เป็นคนกก เป็นลูกคนต้นหมู่
อันนี้เป็นพี่สาวแม่นบ่ แม่น อันนี้เป็นพี่สาว แต่ว่าขั้นอยู่พากอี่สาน พี่สาวสิเอิ้นว่า เอื้อย อันนี้เป็นเอื้อย หลือเป็นคนเอื้อยหมู่ คนที่เกิดก่อนหมู่ แล้วกะสิอายุหลายกว่าหมู่ มีอายุหลายกว่าเด็กน้อยคนนี้ มีอายุหลายกว่าน้องสาว
BCF06 Expressing thanks (2) — Description
ก่อนที่เฮาสิเว้า ขอบคุณ หลือ ขอบใจ กับใผนั้น คนพุนั้นเขากะอาดสิมาซ่อยเหลียเฮา หลือเฮ็ดอี่หยังให้เฮาบางสิ่งบางอย่าง แล้วเห็นลูบพาบนี้กะสิฮู้ว่า เป็นหญังพุหญิงคนนี้เขาคือขอบคุณพุซายคนนี้ กะเพาะว่าพุหญิงคนนี้ เขากำลังสิเฮ็ดงานบางสิ่งบางอย่าง แต่เขาบ่สามาดเฮ็ดได้ พอพุซายคนนี้เห็น เขากะเลยอยากซ่อย อยากซ่อยเหลีย เพื่อว่าสิซ่อยให้งานของพุหญิงคนนี้เลียบล้อย หลือเส็ดลุล่วงไปด้วยดี พอพุซายคนนี้ซ่อยงานของพุหญิงเส็ดเลียบล้อยแล้ว พุหญิงคนนี้กะบ่มีอี่หยังตอบแทนนอกจากใซ้คำว่า ขอบคุณ
ขั้นพุซายคนนี้อายุส่ำกันกับพุหญิง พุหญิงเขากะอาดสิเว้าว่า
— ขอบคุณหลายๆ เด้อ
— ขอบคุณหลายๆ เด้อจ้า
แต่ว่าขั้นพุซายคนนี้มีอายุน้อยกว่าพุหญิงคนนี้ พุหญิงคนนี้ เขากะอาดสิเว้าว่า
— ขอบใจหลายๆ เด้อ
— ขอบใจหลายๆ เด้อจ้า
แต่ว่ากะสามาดเว้าได้อีกอย่างหนึ่งว่า
— ขอบใจหลายๆ เด้อ ที่มาซ่อย
— ขอบคุณหลายๆ เด้อ ที่มาซ่อย
เฮากะอาดสิสามาดเว้าได้ปะมานนี้เนาะคับ
BCF02 Greetings and leave takings (formal) — Description
กานทักทายของคนอี่สานหลือคนไทย คนที่มีอายุน้อยกว่าต้องเข้าหาหลือไปทักทาย สะหวัดดี คนที่มีอายุมากกว่า อย่างเซ้น ลุงเห็นตากำลังญ่างมา กะสิเข้าไปหวัดดี หลือเข้าไปทักทายอี่หยังต่างๆ กะสิเลิ้มเว้าว่า
— เอ๊าตา หวัดดีคับ ตามาแต่ใส ตามาเฮ็ดหญัง ตาสิไปใส
คนที่มีอายุน้อยกว่ากะสิเว้าปะมานนี้ พอคนที่มีอายุมากกว่า หลือคนที่โดนถาม กะสิตอบกับมาว่า
— เอ๊า หวัดดีคับ
ขั้นเขาถามอี่หยังมา เฮากะตอบไปแบบนั้น เขาถาม[เฮา]มา เฮ็ดหญัง เฮากะตอบว่า มาเฮ็ดอันนั้นอันนี้ที่เฮามาเฮ็ด เขาถามว่า สิไปเฮ็ดหญัง เฮากะตอบว่า สิไปตะหลาด ไปบ้าน ไปเฮ็ดนั้นเฮ็ดนี้ ไปเฮ็ดทุละ เฮากะตอบตามที่เฮาสิไป ปะมานนั้นเนาะ
พอได้ทักทายกันหลือเว้ากันโดนเติบแล้ว กะสิได้ไปทางอื่น คนที่มีอายุน้อยกว่ากะสิได้เว้าว่า
— เอ๊าตาคับ ผมสิไปแล้วเด้อคับ แล้วผมขอโตก่อนเด้อคับ หวัดดีคับ
พอคนที่มีอายุหลายกว่าได้ญินแล้ว กะสิตอบกับไปว่า
— เอ๊าหวัดดี โซกดีเด้อ หล้าเอ้ย
แล้วพุซายคนนี้ เขากะญ่างไป
Basic vocabulary — page 14 — Series B, pictures 09-10: young/old
นี้คืออี่หยัง นี้คือพุหญิง มีพุหญิงสองคน
มีพุหญิงพุหนึ่ง อายุบ่ทันได้หลาย แต่ว่ากะอาดสิเป็นวัยทองอยู่ ใส่เสี้ยแขนสั้นสีขาว ใส่ส้งขาญาวสีเทา เขากำลังยืนอยู่ ยืนอยู่ข้างๆ อีกพุหนึ่ง
พุหนึ่งเบิ่งซงแล้วคือสิเถ้าหลาย อาดสิเป็นพุเถ้า เพาะว่าเบิ่งซงแล้วคือสิเถ้าบักคักหนึ่ง กำลังก้มหน้าก้มตาอยู่ ใส่เสี้ยแขนญาวสีฟ้า
พุหญิงสองคนนี้ พุใดเถ้ากว่ากัน กะสิมีคนหนึ่งเถ้ากว่า คนที่ยืนอยู่ฝั่งขวา แล้วคนยืนอยู่ฝั่งซ้าย กะสิอายุหน้อยกว่า
10
นี้คืออี่หยัง นี้คือคน คนสองคนยืนอยู่ เป็นพุซายสองคนยืนเฮียงกันอยู่
พุซายคนแลกอายุหน้อยๆ หนึ่ง บ่ทันได้เถ้า อายุทันได้หลาย ใส่เสี้ยแขนสั้นสีเขียว ใส่ส้งขาญาวสีขาว กำลังยืนเฮียงกันอยู่
เบิ่งซงเบิ่งหุ่นแล้ว กะสูงเติบ กะเป็นคนสูงเติบ เบิ่งซงเบิ่งหุ่นแล้ว กะสูงเติบ กะพอสูงใคแน่ มีผมสีดำ ผมกะบ่ญาวหลาย
พุซายอีกพุหนึ่ง คือสิเถ้าแล้ว เบิ่งซงคือสิเถ้าคัก
เขามีผมหงอกพ้อม ผมหงอกสีขาว หัวเขากะล้านพ้อม ล้านบักคักหนึ่ง หัวล้านเหมิกเถิกอยู่
เขากะใส่เสี้ยสีซมพูแขนสั้น แล้วกะใส่ส้งขาญาวสีเทาคือกัน
สองคนนี้พุใดสูงกว่ากัน คนใส่เสี้ยสีเขียวสูงกว่า เขาเป็นวัยลุ้นอยู่ เขากะทันได้เถ้า เขาสูงกว่า
แล้วพุใดเถ้ากว่ากัน กะมีพุเถ้าพุหนึ่ง ยืนอยู่ฝั่งขวา เบิ่งซงแล้วกะเถ้าคัก คือสิเถ้ากว่าเด็กน้อยคนนี้อยู่
BCF05 Expressing thanks (1) — Description
คำว่า ขอบคุณ นี้ สิใซ้ได้สำหลับทุกคน เด็กน้อยเว้ากับพุใหญ่ พุใหญ่เว้ากับเด็กน้อย หลือพุใหญ่เว้ากับพุใหญ่ ญกโตอย่างเซ้น ขั้นเด็กน้อยเว้ากับพุใหญ่ เด็กน้อยกะอาดสิเว้าว่า
— ขอบคุณหลายๆ เด้อคับ
— ขอบคุณหลายๆ เด้อจ้า
ขั้นพุใหญ่เว้ากับเด็กน้อยกะอาดสิเว้าว่า
— ขอบคุณหลายๆ เด้ออี่หล้า
— ขอบคุณหลายๆ เด้อบักหล้า
ขั้นพุใหญ่เว้ากับพุใหญ่กะสิเว้าปกกะติ กะอาดสิเว้าว่า
— ขอบคุณเด้อ
— ขอบคุณหลายๆ เด้อ
แล้วกานเว้าขอบคุณนี้กะสิเว้าอีกอย่างหนึ่ง กะมีคำว่า ขอบใจ คำว่า ขอบใจ นี้ สิบ่สามาดเว้าได้ทุกคน สิสามาดเว้าได้เป็นบางคน อย่างเซ้น พุใหญ่เว้ากับเด็กน้อย พุใหญ่เว้ากับพุใหญ่ หลือคนที่มีอายุหลายกว่าเว้ากับคนที่มีอายุน้อยกว่า คนที่มีอายุน้อยกว่าบ่สามาดเว้าคำว่า ขอบใจ กับคนที่มีอายุหลายกว่าได้ เขากะอาดสิเว้าอย่างเซ้น
— ขอบใจเด้อ
— ขอบใจหลายๆ เด้อ
— ขอบใจหลายๆ เด้อคับ
— ขอบใจหลายๆ เด้ออี่หล้า
— ขอบใจหลายๆ เด้อบักหล้า
ทุกคนกะอาดสิเว้าแบบนี้ หลือสิเว้าตามนี้กะได้เนาะคับ
Basic vocabulary — Page 32 — Series B, pictures 06-07: to greet/pay respect
มีคนสองคนเขากำลังเฮ็ดหญัง สองคนนี้อาดสิเป็นคนที่ฮู้จักกัน หลือว่าหัวกะฮู้จักกันกะได้
เขากำลังไหว้กัน หลือว่าหวัดดีกัน หลือว่าเขาอาดสิหัว[ได้]พ้อกัน หลือว่าหัวแต่สิเห็นกัน หัวแต่สิมาเห็นกัน หลือว่านัดกัน หัวกะพ้อกันเนาะ กะไหว้กัน หลือว่าหวัดดีกัน ทักทายกันตามปะสาคนที่ฮู้จักกัน หลือว่าบ่ฮู้จักกันกะได้เนาะ
เขากำลังไหว้กัน อาดสิมีพุหนึ่งเลิ้มก่อนหลือว่าเลิ้มพ้อมกันกะได้ กานไหว้เนาะ แล้วกะทักทาย สะหวัดดีคับ สะหวัดดีคับ เป็นจั่งซั้นจั่งซี้ กะทักทายกันต่อไปเนาะ
แต่ว่าขั้นสองคนนี้ ขั้นมาพ้อกัน แล้วบางคนอาดว่าสิเป็นน้องหลือว่าอายุน้อยกว่า หลือว่าบางคนสิอายุหลายกว่า ขั้นพุใดที่มีอายุน้อยกว่า หลือว่ามีหน้าที่มีอายุที่น้อยกว่า กะให้เป็นคนหวัดดีก่อน หลือว่าไหว้ก่อนเนาะ เพื่อที่ว่าตามมาละย้าด แล้วกะพุอายุน้อยหลือว่าพุเป็นน้องหนะ กะไหว้ก่อน แล้วกะพุมีอายุหลายกว่า หลือว่าพุอาวุโสกว่า กะสิลับไหว้นั้นต่อไปกับไปเนาะ
7
สองคนนี้เขากำลังเฮ็ดหญัง เขากะกำลังทักทายกันเนาะ เขากะมีพุใหญ่กับเด็กน้อย เขากำลัง หัวอาด อาด แบบว่า อาดสิหัวแต่พ้อกัน หลือว่ามาพ้อกัน หัวกะพ้อกันเนาะ กะหวัดดีกัน หลือว่าทักทายกัน กะอย่างที่ว่าเนาะ เด็กน้อย พุใดที่มีอายุน้อยกว่า หลือว่าอายุน้อยกว่า ให้ไหว้พุที่อายุหลายกว่า
แล้วกะมีพุหนึ่งเป็นเด็กน้อย พุหนึ่งเป็นพุใหญ่เนาะ พุใส่เสี้ยสีซมพูกะเป็นเด็กน้อยกว่า กะเลยต้องไหว้ก่อน กะไหว้พุที่เป็นอาวุโสกว่าหลือว่าอายุหลายกว่า กะไหว้ แล้วกะทักทายไป แล้วกะคนที่อายุหลายกว่าอาดสิไหว้ตอบลับ หลือว่าหวัดดีคับ หลือว่าหวัดดีค้า ตอบแค่เป็นกาน เป็นคำเว้าซื่อๆ กะได้ คำว่า สะหวัดดีคับ สะหวัดดีค้า ซื่อๆ กะได้ บางคนอาดสิญกมือตอบลับไหว้พ้อมกะได้ หลือว่าบ่ใซ้มือไหว้กะได้เนาะ
BCF01 Greetings and leave takings (informal) — Description
— เฮ้ย มึงมาแต่ใส
— มึงมาเฮ็ดหญัง
— มึงสิไปใส
พุซายกะสิได้ฮ้องถามปะมานนี้ พุหญิงได้ญินแล้ว กะสิได้ตอบกับไปว่า
— มาตะหลาด
— มาเฮ็ดทุละ
— มาหาแม่
— มาหาพ่อ
— สิไปบ้าน
— สิไปโลงบาน
— สิไปนั้น สิไปนี้ แล้วแต่
เฮาสามาดตอบกับไปได้ เขาถามอี่หยังเฮามา เฮากะตอบไปแบบนั้น
หลือคำเว้าที่เขาถามเฮามา เฮาสามาดถามเขากะได้อีกคือกัน เขาถามเฮาว่า เฮาสิไปใส เฮามาหญัง เฮามาเฮ็ดหญัง เฮากะสามาดถามเขาไปได้คือกันว่า มึงมาหญัง มึงมาเฮ็ดหญัง มึงสิไปใส มึงมาแต่ใส ขั้นเขาได้ญิน เขากะสิตอบเฮาว่าจั่งซั้นว่าจั่งซี้คือกัน
พอเด็กน้อยสองคนนี้ได้เว้ากันโดนเติบ ได้พ้อกันโดนเติบ เขากะสิได้จากกัน พุหญิงกะสิไปทางหนึ่ง พุซายกะสิไปอีกทางหนึ่ง พุหญิงกะเลยเว้าขึ้นว่า
— เออๆ กูฟ้าว กูสิฟ้าวไปหาแม่กู กูไปก่อนเด้อ
พอพุซายได้ญินแล้ว พุซายกะเลยเว้าขึ้นว่า
— เออๆ กูกะฟ้าวคือกัน กูกะสิฟ้าวไปเฮ็ดทุละคือกัน ส่ำนี้หละ ไบบ่าย
พอเว้ากันเส็ด สองคนนี้กะได้จากกัน กะได้ต่างคนต่างไป
กานเว้าของเด็กน้อยของคนอี่สาน เป็นคำเว้าที่บ่สุพาบ แต่มันกะเป็นวัดทะนะทัม หลือคำเว้าคำจาของเด็กน้อยของคนอี่สาน เป็นคำเว้า กูๆ มึงๆ เป็นคำเว้าที่บ่สุพาบ บ่ม่วน บ่ไพเลาะ แต่คำเว้านี้กะสามาดเว้ากับหมู่ เว้ากับพวก เว้ากับน้อง เว้ากับคนที่เฮาฮู้จักในวัยเดียวกัน เฮาบ่สามาดเว้ากับพุใหญ่หลือคนที่มีอายุกว่าเฮาได้
Stories — Childhood memory: jumping off a tree branch into a pile of straw, branch breaks
มีมื้อหนึ่งเนาะ แต่ๆ โดนนั้นหละ แต่โดนเติบ แต่หลายปีแล้วหละ ตั้งแต่พุข้าเป็นเด็กน้อยพุ้นหละ ตั้งแต่เป็นเด็กน้อย อายุพุ้นหละมาลาวๆ หอั้น สิบปี สิบเอ็ดปีพุ้นหละเนาะ จักปีเกาะ สิบปี สิบเอ็ดปีพุ้นหละ เป็นสิบปีคืนหลังพุ้นหละ ตั้งแต่เป็นเด็กน้อย เป็นเด็กน้อยเด็กเอ่ยพุ้นหละ พากันเหล้นกันเนาะ ตามปะสาเด็กน้อยหละ โอ๊ย เด็กน้อยอยู่บ้านกะหลายกะด้อกะเดี้ย หมู่กันหนิหละ ตั้งแต่เป็นเด็กน้อยเนาะ กะหมู่หลายเนาะ สะหมัยแต่กี้เด็กน้อยในหมู่บ้านหนิ หลายเติบเด่ะเด็กน้อยหนิ เป็นซาวพุ้นหละ ซาวกะคือยี้สิบพุ้นหละ เป็นยี้สิบสามสิบคนพุ้นหละ เด็กน้อยในหมู่บ้านนั้น หลายคัก
พากันเหล้นมื้อนั้น พากันซวนกันไปเหล้น ไปเหล้นอี่หยังบุ ไปเหล้นอี่หยัง บ่เหล้น พากันได้ปีนกกไม้ ไปปีนหอั้น ไปเหล้นหญ้มหอั้น กกไม้ ต้นอี่หยังเกาะ เขาเอิ้นว่าหอั้น ต้นผักกะเสดติ ต้นผักกะเสดเนาะ ไปพากันไปปีนเหล้น โอ๊ยตาอยากหัวหลาย คิดพ้อแล้วกะเดย คิดพอแล้วกะอยากหัวเนาะ ไปพากันไปปีนเหล้น สี่ห้าคนพุ้นแหล้ว มื้อนั้นหอั้น ปีนขึ้นไปต้นนั้น ผักกะเสดกะต้นน้อยๆ เนาะ ต้น[...] ลำบ่ใหญ่ปานใด
พากันขึ้นสี่ห้าคน ขึ้นแล้วกะหญ้ม [...] เหล้นพุ้นแหล้ว ขึ้นเหล้นเพาะว่าหอั้น อยู่ข้างๆ กกหอั้น ผัก ผักอี่เสดหนะ ต้นผักอี่เสด แล้วมันสิมีหอั้น กองเฟียงเนาะ กองเฟียงกองบักใหญ่หนึ่ง เด็กน้อยกะแล่นเหล้น บางคนกะเหล้นอยู่อ้อมกองเฟียงนั้นหละ แล่นเหล้น แล่นซ้าย แล่นขวา โดดซ้าย โดดขวา โดดอยู่เทิงกองเฟียงนั้นหละ ม่วนหลาย ม่วนคัก
ซุมขี้มึนบัดหนิ ซุมขี้มึนกะไปปีนหอั้นกกผักอี่เสด จักปีนจั่งใด หญ้มซ้าย หญ้มขวา บางคนกะโดดใส่กองเฟียง บางคนกะโดดลงข้างล่าง โดดซ้าย โดดขวา ปีนขึ้นเทิงโดด ปีนขึ้นเทิงโดดเนาะ โดนเติบ บัดนี้พอฮอดหอั้น โดนเติบ บัดนี้หอั้น ต้นไม้มันกะสิหักตั๊วะบัดหนิ ต้นไม้ ผักอี่เสด ต้นที่ ที่มันขึ้นนั้นหละ สี่ห้าคนนั้นหละ มึนคักมึนแน่แต่กี้หนะ หักลงมาบัดหนิ ยืนอยู่เทิงนั้นสี่ห้าคนพุ้นหนะ ง่าผักอี่เสดหักลงมา ตกเอ้ม! ลงมา ตก เจ็บวะสั้น แล้วพากันให้ก้ากๆ ไปหาพ่อหาแม่บัดหนิ
กองเฟียงกะบ่ได้เหล้นซ้ำ ต้นไม้นั้นกะหักซ้ำ บ่มีพุใดได้ขึ้นอีกบัดหนิ พากันให้แข่งกัน ไปหาพ่อแม่บัดหนิ ถืกตีซ้ำ พ่อแม่กะตีซ้ำว่ามึนหลาย ไปเฮ็ดหญังบ่เฮ็ด ไปปีนกกไม้ ตกลงมาให้ก้ากๆ ได้เป็นแผเป็นเอ่ย เจ็บโตซ้ำ เทิงถืกพ่อแม่ตีอีก บัดนี้กะบ่ได้ไปขึ้นอีกดอก บ่มีกกไม้ กกไม้กะได้หักแล้ว บ่ได้ขึ้นอีกดอกบัดหนิ
มื้อหลังมื้อใหม่กะสิหาเหล้นแนวใหม่พุ้นหละ บ่มีหม้องขึ้นแล้ว กก [...] ไม้ กกผักอี่เสดอยู่ข้างกองเฟียง หม้องที่สิโดดลงกองเฟียงหนะกะบ่มีแล้ว กะสิได้หาเหล้นแนวใหม่ต่อไปนี้เนาะ