Khmer	Pronunciation	English/Notes	#occ
លើ	ləə	1. up, on, over, above 2. to be on, over, above, located on top 3. in regard to, concerning, toward, for, against	804/278

Link to overview page
Link to dictionary

Expressing sleepiness — Additional dialogue 1

នៅក្នុងបណ្ណាល័យ
ផានិត៖ សុផល! ម៉េចហើយ? ក្រាបលើតុអីចឹង?
សុផល៖ ដេកម៉ាសាឡេត។ ងុយដេកអា៎។
ផានិត៖ មើលសៀវភៅមិនទាន់បាន ១៥ នាទីផង ងុយដេកបាត់។

Asking “How do you write this?” — Dialogue 1

ពិសិដ្ឋ៖ វាសនា ស្គាល់ពាក្យថា និវាសដ្ឋាន អត់? មានន័យថាម៉េច?
វាសនា៖ ពាក្យអីគេ? សរសេរម៉េច?
ពិសិដ្ឋ៖ សរសេរអញ្ចេក។
វាសនា៖ និវាសដ្ឋាន? ដឹងតែ -ដ្ឋាន... -ដ្ឋាន សំដៅលើទីកន្លែង។ ឆែកវចនានុក្រមសិន។

Expressing love — Song lyrics

បទចម្រៀង កំពង់ធំជំរុំចិត្ត
នេះគឺសំណាងយ៉ាងចំណាន ដែលវាសនាបាននាំឲ្យរូបខ្ញុំ ចាប់ចិត្តគិតផ្សងបំណងលើមុំ ឱកំពង់ធំថ្លើមជីវិត។
រៀមសូមសច្ចាចំពោះមុខអើយ មានភ្នំសន្ទុកជាសាក្សី បើខ្ញុំមិនស្មោះចំពោះស្រី សូមអ្នកប្រល័យខ្ញុំចោលទៅ។

Offering help — Dialogue 1

ធីតា៖ ពិសិដ្ឋ លើករបស់អីហ្នឹង? ដូចធ្ងន់ម៉េះ?
ពិសិដ្ឋ៖ អូ ធីតា សៀវភៅចាស់ៗហ្នឹងអា៎។
ធីតា៖ ម៉ស់ ខ្ញុំជួយលើក។ ម្នាក់ឯងធ្ងន់អា៎។ លើកទៅខាងណាវិញ?
ពិសិដ្ឋ៖ អរគុណ ធីតា។ ដាក់ទៅលើតុនោះទៅ។

Lying — Cultural note

ព្រះពុទ្ធសាសនាមានចែងអំពីសីលប្រាំ ហើយប្រជាជនខ្មែរដែលជឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា តែងគោរពនិងប្រកាន់ខ្ជាប់វិន័យទាំងអស់នោះ គឺ
១ មិនបៀតបៀនជីវិតគេ
២ មិនលួចទ្រព្យសម្បត្តិគេ
៣ មិនប្រព្រឹត្តខុសសីលធម៌ក្នុងផ្លូវភេទ
៤ មិនពោលពាក្យមុសា
៥ មិនសេពគ្រឿងស្រវឹង។

Issuing a command — Additional dialogue

បងប្រុស៖ ណារី ទៅយកសៀវភៅឲ្យបងតិចមើល នៅលើតុបងអា៎។
ណារី៖ បងមិនទៅយកខ្លួនឯង? ខ្ញុំម៉េចដឹងសៀវភៅមួយណាទៅ?
បងប្រុស៖ សៀវភៅពណ៌បៃតង។ ទៅដល់ឃើញហើយ។ ទៅយកតិចម៉ោ។
ណារី៖ ហ៊ើយ! ធុញបងឯងអា៎។

Expressing sleepiness — Cultural note

ក្រោយពេលញ៉ាំបាយថ្ងៃត្រង់រួច មនុស្សមួយចំនួនមានអារម្មណ៍ងងុយគេង ដែលគេហៅថា ពុលបាយ។ ការគេងរយៈពេលខ្លីនៅពេលថ្ងៃហៅថា គេងថ្ងៃ។ អ្នកខ្លះប្រើពាក្យថា សម្ងំ សំដៅលើការគេងមិនឲ្យលក់ខ្លាំងពេក គឺគ្រាន់តែទម្រេតខ្លួននិងបិទភ្នែកដើម្បីសម្រាក ប៉ុន្តែនៅដឹងខ្លួន។

Warning someone — Cultural note

ប្រជាជនខ្មែរជឿលើបុណ្យបាប។ នៅពេលធ្វើល្អនឹងបានបុណ្យ ហើយនៅពេលធ្វើអាក្រក់នឹងបានបាប។ ដូច្នេះពាក្យថា “ប្រាប់យកតែបុណ្យទេ” មានន័យថា អ្វីដែលគេកំពុងនិយាយប្រាប់គឺក្នុងបំណងល្អ ជាអំពើល្អ ដូច្នេះគួរតែស្ដាប់តាម ដើម្បីកុំឲ្យកើតមានកំហុសឬគ្រោះថ្នាក់។

Asking “How do you write this?” — Dialogue 2

ពិសិដ្ឋ៖ វាសនា ដឹងពាក្យថា ព័ត៌មាន សរសេរម៉េចអត់? ខ្ញុំទើបតែដឹងថាខ្លួនឯងរាល់ដងសរសេរខុស។
វាសនា៖ សរសេរអក្សរ ព សំយោគសញ្ញា ត ម ស្រៈអា និង ន។ អីចឹងមែន? ត្រូវអត់?
ពិសិដ្ឋ៖ ខុសហើយ។ នៅលើ ត មាន របាទមួយទៀត។
វាសនា៖ ហ្នឹង? អត់ដែលដឹងសោះ។

Calming someone down — Cultural note

“គោដំបៅខ្នង ក្អែកហើររំលង រំសាយកន្ទុយ” ជាពាក្យស្លោកដែលខ្មែរប្រើញឹកញាប់ សំដៅលើអ្នកដែលកំពុងលាក់បាំងនូវអ្វីដែលខ្លួនបានធ្វើខុស (គោ) ហើយខ្លាចគេចាប់កំហុសខ្លួនបាន (ដំបៅ) ដូច្នេះឆាប់ភ័យឬងាយប្រតិកម្ម (រំសាយកន្ទុយ) ទៅនឹងសំដីឬអាកប្បកិរិយារបស់អ្នកដទៃ (ក្អែក)។

Refusing direction — Cultural note

គេប្រើពាក្យថា “ប្រើបាន” សំដៅលើក្មេងឬមនុស្សអាយុតិចជាងដែលងាយបង្គាប់ឲ្យធ្វើអ្វីផ្សេងៗ។ ពាក្យផ្ទុយពីនោះ គឺ “ប្រើមិនបាន”។ ក្នុងន័យដូចគ្នា ពាក្យគួរសមនៅពេលសំដៅលើមនុស្សធំឬចាស់ជាងណា ដែលចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃនៅពេលមានការពឹងពាក់ គឺពាក្យថា “ពឹងបាន”។

Expressing concern for other people's welfare — Cultural note

ប្រេងកូឡាឬក៏ប្រេងខ្យល់គឺជាថ្នាំប្រចាំគ្រួសារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ គេលាបវានៅពេលចុកពោះ ឈឺក្បាល ឈឺសាច់ដុំ មូសខាំ វិលមុខ រួយជើង ហើមពោះជាដើម។ អាការៈមានដូចជា ក្ដៅខ្លួន មានអារម្មណ៍រងា អស់កម្លាំង គឺជាអាការៈគេហៅថា ខ្យល់។ កោសខ្យល់គឺជាវិធីព្យាបាលដោយប្រើសេនកោសលើខ្នងឬក ដែលមានលាបប្រេងកូឡាដើម្បីព្យាបាលអាការៈខ្យល់។

Identifying items or people 1 — Cultural note

នៅប្រទេសកម្ពុជាមានទំនិញនាំចូលជាច្រើន ដូច្នេះ នៅពេលទិញទំនិញនៅផ្សារ ភាគច្រើនអ្នកទិញសួរអ្នកលក់ថាទំនិញនោះផលិតនៅប្រទេសណា។ ប៉ុន្តែ ពេលខ្លះ អ្នកទិញអាចសម្គាល់ឃើញពីភាពខុសគ្នានិងដឹងពីប្រភពទំនិញដោយខ្លួនឯង។ ឧទាហរណ៍ សម្រាប់សម្លៀកបំពាក់ គេសម្គាល់ទៅលើសាច់ក្រណាត់ រីឯស្បែកជើង គេសម្គាល់ទៅលើម៉ូតនិងសាច់ស្បែកជើង ប៉ុន្តែពេលខ្លះក៏ប៉ះចំទំនិញក្លែងក្លាយផងដែរ។

Getting someone’s attention — Cultural note

ស្របពេលដែលមានការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃទំនើប (ស្មាតហ្វូន) កាន់តែច្រើនឡើង ការសន្ទនាផ្ទាល់មាត់ កាន់តែតិចទៅៗ។ មនុស្សជាច្រើនប្រើពេលសម្លឹងមើលទូរស័ព្ទ ច្រើនជាងការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើមនុស្សជុំវិញខ្លួន។ នៅប្រទេសកម្ពុជា ការហៅដោយការប៉ះស្មាឬដៃតិចៗ គឺជាការធម្មតា។ ពេលខ្លះ ក៏មានការពញ្ញាក់ពីក្រោយ ឬចាក់ក្រឡេកត្រង់ចង្កេះចំពោះមនុស្សជិតស្និទ្ធ។

Making excuses — Cultural note

មានទម្លាប់អាក្រក់មួយចំនួននៅខ្មែរ។ អ្នកខ្លះអាចនឹងទទួលសន្យាធ្វើនូវអ្វីដែលខ្លួនមិនចង់ធ្វើ ប៉ុន្តែតាមពិតមិនចាប់ផ្ដើមធ្វើទាល់តែសោះ ហើយទុកចោលរហូត។ រហូតដល់ពេលទាក់ទងទៅសួរ ឆ្លើយលេសនេះលេសនោះ។ ដូច្នេះ មិនគួរទុកចិត្តលើការសន្យារបស់គេពេកទេ ត្រូវនិយាយគ្នាមុនដោយកំណត់ថ្ងៃឲ្យបានច្បាស់លាស់និងត្រូវទាក់ទងសួរបញ្ជាក់នៅពេលក្រោយ។

Asking “What is this?” — Additional dialogue

ពិសិដ្ឋ៖ បងតារា មានគេផ្ញើរបស់មកឲ្យបង។ អីគេហ្នឹង បង?
តារា៖ អូ អរគុណពិសិដ្ឋ។ ហ្នឹងវចនានុក្រមអេឡិចត្រូនិច។
ធារី៖ វចនានុក្រមអេឡិចត្រូនិចហ្នឹង អីគេ បង?
តារា៖ ដូចវចនានុក្រមសៀវភៅធម្មតាអីចឹង គ្រាន់តែយើងអាចរកពាក្យបានលឿន ហើយអាចដាក់វចនានុក្រមផ្សេងៗក្នុងហ្នឹងជាមួយគ្នាតែម្ដង។
ធារី៖ អូ! ចុះអានោះអីគេហ្នឹងបង?
តារា៖ ប៊ិចសម្រាប់សរសេរលើអេក្រង់របស់វចនានុក្រម។

Expressing sorrow — Cultural notes

ប្រជាជនខ្មែរមានជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយពាក្យមួយដែលគេចងចាំថាជាពាក្យសំដីរបស់ព្រះពុទ្ធនោះគឺ មានរូបមានទុក្ខ។ ពាក្យនេះមានន័យថា នៅពេលមនុស្សកើតមកគឺមានរូបរាង ហើយរូបរាងនេះមានតម្រូវការជាច្រើនដើម្បីចង់រស់រានឲ្យបានសប្បាយរីករាយ។ នៅពេលចំណង់នេះមិនបានសម្រេចដូចក្តីបំណង មនុស្សនឹងចាប់ផ្ដើមមានទុក្ខ។ ដូច្នេះ ព្រះពុទ្ធទូន្មានថាបំបាត់នូវការចង់បាន នោះនឹងមិនមានទុក្ខកើតឡើងឡើយ។

Saying “I don’t know” — Additional dialogue

នៅកន្លែងធ្វើការ
តារា៖ មានអ្នកណាគេឃើញសៀវភៅមួយក្បាលលើតុនេះមិញអត់?
កញ្ញា៖ ខ្ញុំអត់ដឹងផងបង។
វុទ្ធី៖ វចនានុក្រមមែនបង? ខ្ញុំយកទៅទុកលើធ្នើរបាត់ហើយ។
តារា៖ ហ្នឹងហើយ វចនានុក្រម។ បងយកវាចុះមកមើលហ្នឹងណា តែរវល់ពេក អត់ទាន់បានមើលផង។
វុទ្ធី៖ អូ សុំទោសបង។ ខ្ញុំអត់ដឹងថាបងទុកមើល។ ស្មានតែអ្នកណាគេភ្លេចទុកវិញ។ ចាំខ្ញុំយកឲ្យវិញបង។

Asking for directions 2 — Additional dialogue

សុខា៖ ចរិយា! ចរិយាដឹងថាស្ថានទូតអាមេរិកនៅម្ដុំណាអេ៎?
ចរិយា៖ ស្ថានទូតអាមេរិក? ខ្ញុំដូចអត់ស្គាល់ដែរនៀក។ សាកឆែកក្នុងហ្គូហ្គលម៉េបមើល ... អូ នៅជិតវត្តភ្នំតាស។
សុខា៖ វត្តភ្នំហ្នឹងក៏ខ្ញុំអត់ស្គាល់ទៀតហ្នឹងអា៎។
ចរិយា៖ ដឹងតែនៅជិតវត្តភ្នំ តែមិនដឹងថានៅទិសខាងណា។ ឈប់ អូសមើលតិចទៀតសិន។ ឥឡូវយើងនៅលើផ្លូវកម្ពុជាក្រោម ត្រូវអេ៎? ... អូ! យល់ហើយ។

Going To The ATM (Sakanan) — 09

ចូលមកដល់រូបភាពទី ៩ រូបភាពទី ៩ យើងឃើញថា នារីម្នាក់នោះ បានចុចទៅលើគ្រាប់ចុចពណ៌បៃតង អញ្ចឹងការចុចលើគ្រាប់ចុចពណ៌បៃតង បានន័យថាយើងយល់ព្រមទៅនឹងអ្វី ដែលម៉ាស៊ីនអេធីអឹមបានបង្ហាញ បានន័យថានារីម្នាក់នោះ គាត់យល់ព្រមដកប្រាក់ចំនួន ១៥០០ ដុល្លារ។ អញ្ចឹងគាត់ក៏បានចុចលើគ្រាប់ចុចពណ៌បៃតង ដោយមានន័យថាយល់ព្រម ដូច្នេះម៉ាស៊ីននឹងធ្វើការបញ្ចេញនូវប្រាក់ចំនួន ១៥០០ ដុល្លារ តាមតម្រូវការរបស់គាត់តែម្ដង បាទ បន្ទាប់ពីយើងយល់ព្រមហើយ។