KhmerPronunciationEnglish/Notes#occ
គួរសម kuə sɑɑm 1. polite, acceptable, appropriate
2. reasonable, moderate {មានច្រើនគួរសមដែរ = it has a reasonably/relatively many}
25/16

Link to overview page
Link to dictionary

Offering food or drinks and declining such an offer — Additional dialogue


ធារ៉ាបូរ៉ា មកញ៉ាំស្វាយអត់?
បូរ៉ានៅសល់មួយដុំហ្នឹង! ហៅមកដែរ?
ធារ៉ាហៅគួរសមហ្នឹងណាដឹងអីមកមែនទែន
ធីតាគេហៅគួរសមសោះ មកដែរ

Making suggestions in which the speaker is included — Cultural note


នៅពេលកំពុងដើរធ្វើការងារអ្វីមួយជាមួយមិត្តភក្តិ ហើយអ្នកចង់ទិញអ្វីមួយញ៉ាំ អ្នកក៏ត្រូវបបួលទិញចំណែកសម្រាប់មិត្តភក្តិរបស់អ្នកផងដែរ ទើបជាការគួរសមនេះប្រហែលជារឿងធម្មតាសម្រាប់វប្បធម៌នៅប្រទេសផ្សេងទៀតផងដែរ មិនមែនតែនៅខ្មែរនោះទេ

Indicating disagreement — Cultural note


ដូចនៅក្នុងវប្បធម៌ផ្សេងដែរ នៅខ្មែរ ការនិយាយបដិសេធចំពោះគំនិតរបស់នរណាម្នាក់ចំតែម្ដង គឺមិនសូវជាការគួរសមនោះទេពាក្យថាចេះភាសាការទូតមានន័យថា ដឹងអំពីរបៀបនិយាយបដិសេធ រិះគន់បញ្ចុះបញ្ចូលគេដោយមិនធ្វើឲ្យគេអាក់អន់ស្រពន់ចិត្តចាប់កំហុសបាន

Refusing direction — Cultural note


គេប្រើពាក្យថាប្រើបានសំដៅលើក្មេងមនុស្សអាយុតិចជាងដែលងាយបង្គាប់ឲ្យធ្វើអ្វីផ្សេងៗ។ ពាក្យផ្ទុយពីនោះ គឺប្រើមិនបាន”។ ក្នុងន័យដូចគ្នា ពាក្យគួរសមនៅពេលសំដៅលើមនុស្សធំចាស់ជាងណា ដែលចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃនៅពេលមានការពឹងពាក់ គឺពាក្យថាពឹងបាន”។

Receiving/welcoming visitors and paying visits to others — Cultural notes


នៅខ្មែរ ការទៅលេងផ្ទះនរណាម្នាក់ដោយមិនប្រាប់មុនមិនមែនជាការខុសឆ្គងអ្វីនោះទេប៉ុន្តែ ដើម្បីកុំឲ្យទៅខក ពិបាកដល់ម្ចាស់ផ្ទះ គេគួរតែទូរស័ព្ទទៅសួរម្ចាស់ផ្ទះជាមុនសិននៅពេលមានភ្ញៀវមកលេង ម្ចាស់ផ្ទះគួរទទួលដោយលើកទឹកភេសជ្ជៈផ្សេងមកជូនភ្ញៀវ ប្រសិនបើចំម៉ោងបាយ គួរហៅភ្ញៀវពិសាបាយជាការគួរសម

Asking “What is he doing?” — Cultural note


ការសួរថាកំពុងធ្វើអីហ្នឹង [ឈ្មោះ/បង/អូន/ម៉ាក់ ជាដើម]?” គឺជាការផ្ដើមការសន្ទនាជាទូទៅ និងបង្ហាញភាពស្និទ្ធស្នាលមួយប៉ុន្តែ ពេលខ្លះ អ្នកអាចនឹងទទួលបានចម្លើយថាមានអី”។ នេះមានន័យថា អ្នកឆ្លើយខ្ជិលមិនចង់ពន្យល់ប្រាប់យើងនោះទេប៉ុន្តែ ចម្លើយបែបនេះមិនចាត់ទុកថាជាការមិនគួរសមអ្វីឡើយ

Offering food or drinks and declining such an offer — Cultural note


ពាក្យថាហៅគួរសមជាពាក្យដែលខ្មែរចូលចិត្តប្រើក្នុងន័យលេងសើចវាមានន័យថា ការហៅនរណាម្នាក់មកញ៉ាំអ្វីមួយ គឺមិនមែនចង់ឲ្យម្នាក់នោះមកពិតប្រាកដនោះទេ គឺគ្រាន់តែជាការសម្ដែងការគួរសមតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះការដែលឃើញនរណាម្នាក់ពេលខ្លួនកំពុងញ៉ាំអ្វីមួយ គឺគួរតែបបួលគេមកញ៉ាំជាមួយជាការគួរសម ទោះជាដឹងថាអាហារមានតិច មិនអាចចែករំលែកឲ្យគេបានក៏ដោយ

Inviting someone to eat together — Cultural note


នៅពេលកំពុងញ៉ាំអាហារ ហើយក្រឡេកឃើញអ្នកស្គាល់គ្នា ជនជាតិខ្មែរតែងតែបបួលអ្នកនោះ ឲ្យមកញ៉ាំដែរជាការគួរសម ដោយនិយាយថាញ៉ាំ ... ឈ្មោះ/បង/អូន/លោកពូ!” ឧទាហរណ៍
ញ៉ាំបាយ បង!
ញ៉ាំនំ អូន!
ពិសាបាយ លោកពូ!
អ្នកដែលត្រូវបានគេហៅអាចបដិសេធដោយនិយាយថាអត់អីទេ ញ៉ាំចុះក៏បាន ឬក៏ទទួលយកចំណីបន្តិចបន្តួចក៏បាន

Asking “What is this?” — Cultural note


អីគេហ្នឹង? គឺជាពាក្យប្រើញឹកញាប់ជាងគេក្នុងភាសានិយាយ ជំនួសឲ្យពាក្យ នេះជាអ្វី? / នោះជាអ្វី?
ការសួរពីនេះពីនោះនៅពេលជួបគ្នាក៏ជាទម្លាប់នៃការគួរសមផងដែរ ក្រៅពីសួរសុខទុក្ខ ដូចជាសួរថា
មកពីណាហ្នឹង?
ទៅណាហ្នឹង?
អីគេហ្នឹង? (ពេលឃើញមានរបស់នៅនឹងដៃ)
មកទិញអីវ៉ាន់?
ទិញអីបានខ្លះហើយ? (ពេលជួបគ្នានៅផ្សារ)

Identifying items or people 2 — Cultural note


ពាក្យថា អា ដាក់នៅពីមុខឈ្មោះ ប្រើសម្រាប់តែហៅអ្នកដែលមានអាយុតិចជាងស្មើប៉ុណ្ណោះវាក៏បង្ហាញភាពស្និទ្ធស្នាលផងដែរប៉ុន្តែ ប្រជាជនខ្មែរធ្លាប់ហៅអ្នកកំប្លែងអាជីព ដោយប្រើពាក្យ អា នៅពីមុខឈ្មោះរបស់ពួកគាត់វាជាការមិនគួរសមនិងធ្លាប់ទទួលបានការរិះគន់ ដូច្នេះ គេបានប្ដូរមកហៅអ្នកកំប្លែង ដោយភ្ជាប់ពាក្យ នាយ ពីមុខវិញអ្នកកំប្លែងល្បីនៅប្រទេសខ្មែរ រួមមាន នាយកុយ នាយក្រឹម នាយចាបចៀន ។ល។ ឈ្មោះទាំងនេះគ្រាន់តែជាឈ្មោះហៅក្រៅរបស់ពួកគាត់ប៉ុណ្ណោះ

Greetings and leave takings 1 — Cultural note


ពេលនិយាយថា ជម្រាបសួរ ជម្រាបលា ជនជាតិខ្មែរតែងលើកដៃសំពះបង្ហាញពីការគោរពប៉ុន្តែ នៅពេលនិយាយថា សួស្ដី គឺមិនលើកដៃសំពះទេនៅពេលជួបគ្នាដំបូង គឺមិនដឹងពីអាយុរបស់គ្នាទេដូច្នេះ មនុស្សភាគច្រើនតែងតែហៅគ្នាថា បង ជាការគួរសមក្រៅពីពាក្យថា បង យើងអាចហៅទៅតាមអាយុ ដូចជា មីង ពូ អ៊ំ យាយ តា ។ល។ ជំនួសឲ្យពាក្យថា ឯង យើងអាចហៅឈ្មោះគេតែម្ដងជនជាតិខ្មែរខ្លះនៅតាមខេត្ត ប្រើពាក្យថា គាត់ ជំនួសឲ្យពាក្យថា ឯង

Saying “I don’t understand” — Cultural note


ជាទូទៅ ការសួរបញ្ជាក់ក្រោយការពន្យល់អ្វីមួយថាតើអ្នកយល់ទេ?” មិនមែនជាការគួរសមប៉ុន្មានទេការគួរសមបំផុត គឺ ក្រោយពេលពន្យល់អ្វីមួយ គួរនៅស្ងៀម និងញញឹមទៅកាន់ដៃគូសន្ទនាពិតប្រាកដណាស់ ការធ្វើបែបនេះ យើងមិនដឹងប្រាកដថា ដៃគូសន្ទនាពិតជាយល់អ្វីដែលយើងបាននិយាយ ពន្យល់នោះឡើយផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងករណីដែលមានអ្នកសុំការពន្យល់ (= ចង់ឲ្យយើងពន្យល់) ដូចជាពន្យល់មេរៀន របៀបប្រើអ្វីមួយ ការសួរបញ្ជាក់ច្រើនដងដូចជាត្រង់ហ្នឹង/កន្លែងហ្នឹង យល់អត់?” ជាការធម្មតា

Fruits (Sakanan) — 08


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទីនៅក្នុងរូបភាពទីបន្ទាប់ពីគាត់ចិតល្ហុងឲ្យអតិថិជនរួចរាល់ហើយ គាត់ក៏បានយកថង់ល្ហុងនោះប្រគល់ជូនអតិថិជនរបស់គាត់ ដោយយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ បុរសដែលជាអ្នកលក់នោះ គាត់ហុច គាត់កាន់ថង់ល្ហុងនោះដោយដៃពីរ អញ្ចឹងគាត់ទ្រថង់ល្ហុងដោយដៃពីរ ដើម្បីកុំឲ្យល្ហុងនោះខ្ចាយឬក៏កុំឲ្យធ្លាក់ចុះ ហើយគាត់ហុចទៅឲ្យអតិថិជនរបស់គាត់យ៉ាងគួរសមបំផុត អញ្ចឹងការហុចដៃពីរ គឺជាការគួរសមមួយទៅកាន់អតិថិជន ដូច្នេះធ្វើឲ្យអតិថិជនសប្បាយចិត្ត ព្រោះអ្នកលក់ចេះគួរសម អញ្ចឹងនៅពេលដែលអ្នកលក់ចេះគួរសមមានអតិថិជនជាច្រើនចូលចិត្តមកទិញកន្លែងរបស់គាត់ អញ្ចឹងជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពនេះ ដោយសារតែបុរសម្នាក់នោះ គាត់ចេះគួរសម ដោយគាត់ហុចល្ហុងនោះទៅឲ្យនារីដែលជាអ្នកទិញដោយដៃទាំងពីររបស់គាត់ ដូច្នេះហើយធ្វើឲ្យនារីម្នាក់នោះសប្បាយចិត្ត អញ្ចឹងគាត់អាចលក់ល្ហុងនោះ[ដាច់បាន]ច្រើនដោយឡែកនារីម្នាក់នោះ គាត់ក៏បានយកលុយ ដើម្បីប្រគល់ឲ្យបុរសដែលជាអ្នកលក់ ដោយគាត់ទិញល្ហុងនោះចំនួនមួយថង់ ដូច្នេះគាត់យកដៃម្ខាងទទួលល្ហុង ដៃម្ខាងទៀតហុចលុយទៅឲ្យអ្នកលក់ដោយទឹកមុខញញឹមអញ្ចឹងនៅពេលដែលគាត់ទិញ គាត់សួរអ្នកលក់ថាល្ហុងមួយតម្លៃប៉ុន្មាន អញ្ចឹងនៅពេលដែលអ្នកលក់ប្រាប់តម្លៃហើយ ហើយនៅពេលដែលអ្នកលក់ចិតល្ហុងឲ្យគាត់ហើយ គាត់ក៏បានយកលុយឲ្យទៅអ្នកលក់ ដើម្បីទិញល្ហុងនោះ

Noodle Soup (Sakanan) — 18


បន្ទាប់មកទៀតរូបភាពទី ១៩ រូបភាពទី ១៨ នៅក្នុងរូបភាពទី ១៨ យើងឃើញ បន្ទាប់ពីពួកគេញ៉ាំហើយ ពួកគេក៏បានឲ្យលុយទៅអ្នកលក់ អញ្ចឹងជាទូទៅក្រោយពេលដែលយើង ក្រោយពេលដែលញ៉ាំ គឺយើងតែងតែឲ្យលុយទៅអ្នកលក់ គឺអត់សូវឲ្យលុយមុនពេលញ៉ាំនោះទេ អញ្ចឹងបន្ទាប់ពីញ៉ាំរួច យើងក៏ហៅអ្នកលក់មកដើម្បីគិតលុយ ដោយពួកគេក៏បានហៅអ្នកលក់ដើម្បីមកគិតលុយ បន្ទាប់មកអ្នកលក់ក៏បានមក ហើយប្រាប់គេអំពីតម្លៃមីទាំងពីរចាន ដោយតម្លៃមីគោកផ្សេង និងតម្លៃមីមានទឹកស៊ុបផ្សេងគ្នា ដូច្នេះក្រោយពីបានដឹងតម្លៃមីទាំងពីរចាននោះហើយ ពួកគេក៏បានហុចលុយឲ្យទៅអ្នកលក់ ដើម្បីបង់ថ្លៃមី ឬក៏ថ្លៃគុយទាវរបស់គេដែលបានញ៉ាំអញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះ យើងឃើញក្មេងប្រុសទីគាត់បានហុចលុយទៅឲ្យអ្នកលក់មួយចំនួន ទៅតាមថ្លៃមីដែលពួកគេបានញ៉ាំ ហើយអ្នកលក់គាត់បានលើកដៃពីរទាំងញញឹម ហើយទទួលយកលុយនោះអញ្ចឹងជាទូទៅអ្នកលក់ គឺតែងតែមានទឹកមុខញញឹមស្វាគមន៍អតិថិជនជានិច្ចដោយប្រសិនបើគាត់អត់ញញឹមទេ អតិថិជនរបស់គាត់អាចនឹងមិនពេញចិត្ត ហើយលែងមកញ៉ាំនៅទីនេះទៀត ដូចនេះគាត់ត្រូវតែរាក់ទាក់ជាមួយអតិថិជនដោយស្នាមញញឹម និងគួរសមជាទីបំផុតដែលជាក់ស្ដែងនៅក្នុងរូបភាពទី ១៨ គឺអ្នកលក់គាត់បានទទួលលុយពីអតិថិជនទាំងញញឹម ហើយនិយាយថាអរគុណ ថ្ងៃក្រោយអញ្ជើញមកទៀតដូច្នេះអ្នក អ្នកទិញនឹងថ្ងៃក្រោយ នៅពេលដែលគាត់លក់ឆ្ងាញ់ នៅពេលដែលគុយទាវគាត់ឆ្ងាញ់ អញ្ចឹងអ្នកទិញនឹងអាចមកម្ដងទៀតនៅថ្ងៃក្រោយជាក់ជាពុំខាន ដូច្នេះអ្នកលក់ត្រូវតែរាក់ទាក់គេយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ និងគួរសមជាទីបំផុត

Tuk Tuk (Sakanan) — 09


ចូលមកដល់រូបភាពទីនៅក្នុងរូបភាពទីបន្ទាប់ពីពួកគេចូលទៅកាន់រ៉ឺម៉កកង់បីហ្នឹងហើយ ពួកគេក៏បាននិយាយថ្លៃ តថ្លៃទៅដល់រ៉ឺម៉កកង់បី ថាពីកន្លែងក្លឹបនោះទៅផ្ទះរបស់គេយកចំនួនប៉ុន្មាន ពេលនោះម្ចាស់រ៉ឺម៉កកង់បីនោះក៏បានឆ្លើយថា ១០ ដុល្លារ អញ្ចឹងពួកគេក៏បានភ្ញាក់ផ្អើល ព្រោះថាតម្លៃនោះគឺថ្លៃខ្លាំងពេក ហើយយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពនេះ គឺអ្នកទាំងបីនោះ គាត់បានបញ្ចេញអាការៈភ្ញាក់ផ្អើល ដោយគាត់បានហាមាត់ធំហើយបើកភ្នែកធំដោយភ្ញាក់ផ្អើលថាហេតុអ្វីក៏ថ្លៃយ៉ាងនេះ ព្រោះផ្ទះរបស់គេនៅជិតនឹងកន្លែងដែលគេផឹកស៊ីនោះទេ ប៉ុន្តែរ៉ឺម៉កកង់បីនោះយកថ្លៃតម្លៃខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងឃើញអ្នករត់រ៉ឺម៉កកង់បីនោះ គាត់ពុំបានចុះថ្លៃនោះទេ ដោយគាត់នៅតែអង្គុយនៅលើរ៉ឺម៉កកង់បី ហើយនិយាយទៅកាន់បុរសទាំងបីនាក់នោះ ការអង្គុយហើយនិយាយទៅកាន់អតិថិជនបែបនេះ គឺជាការមិនសមរម្យនោះទេ ព្រោះថានៅពេលដែលគេមកនិយាយជាមួយយើង ជាសុជីវធម៌ យើងត្រូវក្រោកឈរនិយាយទៅកាន់គេវិញ ព្រោះថាអ្នកដែលមកនិយាយជាមួយយើងគឺឈរ អញ្ចឹងយើងគួរតែឈរដើម្បីនិយាយជាមួយគេវិញ ដើម្បីជាការគួរសម និងរក្សាសុជីវធម៌ អញ្ចឹងជាទូទៅប្រសិនបើយើងកំពុងតែអង្គុយ ហើយមាននរណាម្នាក់ដើរមកសួរយើង យើងគួរតែងើបឈរ ដើម្បីនិយាយទៅកាន់គេវិញ ធ្វើបែបនេះ គឺគេហៅថាយើងមានសីលធម៌និងមានសុជីវធម៌ល្អជាមួយនឹងអ្នកដទៃ ប៉ុន្តែយើងឃើញនៅក្នុងរូបភាពទីនេះ បុរសដែលជាម្ចាស់រ៉ឺម៉កកង់បី គាត់ពុំបានក្រោកឈរនោះទេ ដោយគាត់នៅតែអង្គុយនៅលើរ៉ឺម៉ករបស់គាត់និយាយទៅកាន់អតិថិជនរបស់គាត់ ហើយគាត់បានយកតម្លៃខ្ពស់ខ្លាំងទៅកាន់អតិថិជនរបស់គាត់ ធ្វើឲ្យអតិថិជនរបស់គាត់ ដែលជាមិត្តភក្តិទាំងបីនាក់នោះ គឺមានការភ្ញាក់ផ្អើលនឹងតម្លៃនោះយ៉ាងខ្លាំង

Khmer New Year (Sakanan) — 09


នៅក្នុងរូបភាពទីនៅក្នុងរូបភាពទីបន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ បាទ ពិធីស្រង់ព្រះ បន្ទាប់ពីធ្វើហើយ គឺឪពុកម្ដាយ ឬក៏ជីដូនជីតា គាត់តែងតែឲ្យពរទៅដល់កូនចៅឲ្យបានសុខសប្បាយ និងមានសេចក្តីសុខបន្ទាប់មក បន្ទាប់ពីការធ្វើពិធីស្រង់ព្រះហើយ គ្រួសារខ្មែរតែងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នាអញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពទីនេះ គឺយើងឃើញថា គ្រួសារនោះ គាត់កំពុងតែអង្គុយញ៉ាំបាយជុំគ្នា ដោយទម្លាប់នៅក្នុងគ្រួសារខ្មែរ ឬក៏នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ការញ៉ាំអាហារជុំគ្នាពេលល្ងាច ឬក៏ពេលថ្ងៃត្រង់ គឺយើងពុំប្រើប្រាស់តុនោះទេ គឺយើងក្រាលកន្ទេល អញ្ចឹងយើងញ៉ាំបាយនៅលើកន្ទេល ឬក៏កម្រាលមួយ ព្រោះថាជាទម្លាប់តាំងពីដើម គឺយើងប្រើប្រាស់កន្ទេលបែបនេះតែម្ដងអញ្ចឹងនៅក្នុងរូបភាពនេះយើងឃើញថាគ្រួសារនោះ គាត់បានក្រាលកន្ទេលមួយ ដោយមានម្ហូបនៅលើកន្ទេលនោះជាច្រើន មានដូចជា យើងឃើញដូចជាត្រី និងបន្លែ ត្រីគឺយើងដាក់នៅក្នុងចានរាបឬក៏ចានពងក្រពើមួយ បន្លែគឺដាក់នៅក្នុងចានទាបតូចចំនួនពីរ ហើយយើងឃើញមានទឹកសម្លដែលដាក់នៅក្នុងចានគោម អញ្ចឹងម្ហូបទាំងអស់គឺយើងដាក់នៅកណ្ដាល ពួកគាត់បានដាក់ម្ហូបទាំងអស់នៅកណ្ដាល ហើយមនុស្ស[ដែល]នៅក្នុងគ្រួសារនោះ គាត់បានអង្គុយជុំវិញម្ហូបនោះដើម្បីញ៉ាំបាយជាមួយនឹងម្ហូប យើងឃើញថា មនុស្ស[នីមួយៗ] គ្រួសារនីមួយៗ សមាជិកនីមួយៗ គាត់បានកាន់ចានបាយឡើង ហើយគាត់ក៏បានចាប់ចង្កឹះឬក៏ស្លាបព្រា ដើម្បីដួសបាយញ៉ាំជាមួយនឹងម្ហូប អញ្ចឹងជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាសុជីវធម៌ និងគេហៅថា ដើម្បីរក្សាសីលធម៌ ការញ៉ាំបាយ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់គាត់លូកមុនអញ្ចឹងម្ហូប ទោះបីជាយើងឃ្លានយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើយើងញ៉ាំជាមួយមនុស្សចាស់ យើងមិនត្រូវញ៉ាំមុនមនុស្សចាស់នោះទេ គឺត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ គាត់លូកម្ហូបមុន ឬក៏គាត់ដួសម្ហូបយកមកពិសាមុន ទើបយើងអាចញ៉ាំបានតាមក្រោយ ធ្វើដូច្នេះ គឺសម្ដែងនូវការគោរពដល់គាត់ អញ្ចឹងយើងគោរពមនុស្សចាស់ ដូច្នេះយើងត្រូវតែពិសាអាហារឬក៏ញ៉ាំអាហារក្រោយគាត់អញ្ចឹងត្រូវឲ្យមនុស្សចាស់ពិសាអាហារមុននៅពេលដែលក្មេងគេហៅថាញ៉ាំ ចំណែក[...] និយាយជាមួយមនុស្សចាស់យើងហៅថាពិសាឬក៏ហូបហូបគឺប្រើចំពោះមនុស្សដែលអាយុបងយើងតិចឬក៏បងយើងបន្តិច ចំណែកឯពិសា គឺយើងប្រើជាមួយមនុស្សចាស់ ជាមួយឪពុកម្ដាយឬក៏ជីដូនជីតា អញ្ចឹងគឺយើងហៅពិសា គឺវាគួរសមជាងហូប